Glossary

อภิธานศัพท์ - รวมคำศัพท์เกี่ยวกับโรคมะเร็ง

คำศัพท์เกี่ยวกับโรคมะเร็ง

  • A-B-C
  • E-H-L
  • M-P-R
  • S-T-U-X

มะเร็งเต้านมระยะลุกลาม
มะเร็งเต้านมระยะลุกลามมักเรียกกันว่ามะเร็งเต้านมระยะแพร่กระจาย (เรียกอีกชื่อว่ามะเร็งเต้านมระยะที่ 4) มะเร็งเต้านมระยะลุกลาม คือ มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปยังบริเวณต่างๆ อาจรวมไปถึงบริเวณอวัยวะที่อยู่ไกล แต่ถ้าหากเป็นมะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายเฉพาะที่บริเวณเต้านมแต่ยังไม่ไปถึงอวัยวะและเนื้อเยื่อที่อยู่ไกล มักเรียกกันว่า “มะเร็งเต้านมระยะลุกลามเฉพาะที่” (หรือมะเร็งเต้านมระยะที่ 3)1-4

อาการโลหิตจาง
เซลล์เม็ดเลือดแดงต่ำ อาจทำให้รู้สึกเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย หรือหายใจไม่สะดวก5

ยาต้านอาการอาเจียน
ยาสำหรับลดหรือป้องกันอาการคลื่นไส้อาเจียน5

การบำบัดด้วยยาต้านฮอร์โมน
การรักษาเพื่อหยุดหรือชะลอการเจริญเติบโตของเนื้องอกที่อ่อนไหวต่อฮอร์โมน โดยจะขัดขวางการผลิตฮอร์โมนของร่างกายหรือการทำงานของฮอร์โมน อีกชื่อเรียกว่าฮอร์โมนบำบัดหรือการบำบัดฮอร์โมน5

การตรวจเนื้อเยื่อ
การตัดตัวอย่างเนื้อเยื่อสำหรับนำไปทดสอบเพื่อหาว่าเนื้อเยื่อมีเซลล์มะเร็งหรือนำไปทดสอบเพื่อหาเครื่องหมายทางพันธุกรรม3,5

ยากลุ่มบิสฟอสโฟเนตส์
อีกชื่อเรียกว่ายาสร้างความแข็งแรงให้กระดูกหรือการรักษาด้วยการเสริมความแข็งแรงให้กระดูก ยากลุ่มนี้จะช่วยชะลอหรือป้องกันความเสียหายของกระดูก นอกจากนี้ยังยังลดระดับแคลเซียมได้อีกด้วย5

เคมีบำบัด
การรักษาที่ทำลายเซลล์มะเร็งด้วยการใช้ยาเคมีบำบัด (ยาต้านมะเร็ง) บางครั้งก็เรียกสั้นๆ ว่าการทำ “คีโม”5.

การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด
การตรวจเลือดเพื่อหาปริมาณเซลล์เม็ดเลือดแต่ละประเภทในตัวอย่างเลือด เรียกอีกชื่อว่าการนับเซลล์เม็ดเลือด5

CT scan
ย่อมาจาก “การสแกนด้วยเครื่องเอ็กซ์เรย์คอมพิวเตอร์ความเร็วสูง” ใช้รังสีเอ็กซ์เรย์อย่างต่อเนื่องเพื่อถ่ายภาพบริเวณต่างๆ ภายในร่างกายอย่างละเอียด อาจมีการแต้มสี (กินยาหรือฉีดสี) เพื่อช่วยให้สามารถมองเห็นเนื้อเยื่อและอวัยวะได้ชัดเจนขึ้น5

ยายับยั้งไซคลินดีเพนเดนท์ไคเนส (ยายับยั้ง CDK)
ยายับยั้ง CDK 4/6 เป็นการรักษาประเภทหนึ่งที่มีจุดประสงค์เพื่อยับยั้งการเติบโตของเซลล์และการแบ่งตัวโดยการป้องกันการทำงานของโปรตีนที่มีชื่อว่า CDK 4 และ CDK 66,7

มะเร็งเต้านมระยะแรก
มะเร็งเต้านมที่ยังไม่แพร่กระจายออกนอกเต้านมหรือต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้3,5

ฮอร์โมนบำบัด
การรักษาเพื่อหยุดหรือชะลอการเจริญเติบโตของเนื้องอกที่อ่อนไหวต่อฮอร์โมน โดยจะขัดขวางการผลิตฮอร์โมนของร่างกายหรือการทำงานของฮอร์โมน อีกชื่อเรียกว่าการบำบัดด้วยยาต้านฮอร์โมนหรือการบำบัดฮอร์โมน5

เอสโตรเจน
หนึ่งในฮอร์โมนเพศหญิงสองชนิด (อีกชนิดคือโปรเจสเตอโรน) เอสโตรเจนทำงานในร่างกายผ่านทางตัวรับเอสโตรเจนในเซลล์ของร่างกาย3,5

HER2
ตัวย่อของ Human Epidermal Growth Receptor 2 ซึ่ง HER2 เป็นโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของเซลล์ปกติ เซลล์มะเร็งเต้านมบางตัวอาจมีตัวรับ HER2 มากกว่าเซลล์ปกติ ซึ่งเรียกสถานะนี้ว่า HER2 บวก (HER2+) หากเซลล์มะเร็งของคุณไม่มี HER2 มะเร็งนั้นจะเรียกว่า HER2 ลบ (HER2-)5

ตัวรับฮอร์โมน (HR)
โปรตีนในเซลล์ของคุณซึ่งจับฮอร์โมนที่เฉพาะเจาะจง (เอสโตรเจนหรือโปรเจสเตอโรน) เมื่อฮอร์โมนถูกจับกับตัวรับแล้ว ในเซลล์จะเกิดการเปลี่ยนแปลงมากมาย หากเซลล์มะเร็งของคุณเติบโตตามฮอร์โมนเอสโตรเจน มะเร็งของคุณอาจเรียกว่าเป็นประเภทตัวรับเอสโตรเจนบวก (ER บวกหรือ ER+) หากเซลล์มะเร็งของคุณเติบโตตามฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน มะเร็งของคุณอาจเรียกว่าเป็นประเภทตัวรับโปรเจสเตอโรนบวก (PR บวกหรือ PR+)5

ต่อมน้ำเหลือง
อวัยวะขนาดเล็กในร่างกายของคุณซึ่งสามารถอักเสบหรือบวมได้ อันเป็นสัญญาณการแพร่กระจายของมะเร็ง อวัยวะเหล่านี้สามารถเป็นตัวบ่งชี้สำคัญในการประเมินระยะมะเร็งของคุณ5

การแพร่กระจายเซลล์มะเร็ง
เนื้องอกที่เกิดขึ้นเมื่อเซลล์มะเร็งแพร่กระจายออกจากตำแหน่งมะเร็งเริ่มแรกในร่างกาย เช่น เมื่อมะเร็งเต้านมแพร่กระจายจากเต้านมไปยังกระดูก แสดงว่ากระดูกได้รับการแพร่กระจายเซลล์มะเร็งและเนื้องอกในกระดูกก็จะเรียกว่ามะเร็งกระดูกจากการแพร่กระจาย5

มะเร็งเต้านมระยะแพร่กระจาย
มะเร็งที่แพร่กระจายจากเต้านมไปยังส่วนอื่นของร่างกาย มะเร็งเต้านมระยะแพร่กระจายหรือมะเร็งเต้านมขั้นที่สอง มะเร็งเต้านมระยะที่ 4 หรือมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม1,3,5

MRI Scan
ย่อมาจาก “Magnetic Resonance Imaging” เป็นการใช้รังสีและแม่เหล็กในการถ่ายภาพอวัยวะในร่างกายอย่างละเอียด5

PET Scan
ย่อมาจาก “Positron Emission Tomography/Computed Tomography” สารกัมมันตภาพรังสีเหลวปริมาณเล็กน้อยจะถูกฉีดเข้าไปในเส้นเลือด จากนั้นเครื่องสแกนจะทำการถ่ายภาพร่างกายอย่างละเอียดเพื่อนำไปตรวจหาความผิดปกติในร่างกาย5

โปรเจสเตอโรน
หนึ่งในฮอร์โมนเพศหญิงสองชนิด (อีกชนิดคือเอสโตรเจน) โปรเจสเตอโรนทำงานในร่างกายผ่านทางตัวรับโปรเจสเตอโรนในเซลล์ของร่างกาย3,5

ระยะเจริญเติบโต
เมื่อเนื้องอกมีขนาดใหญ่ขึ้นและ/หรือเซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปตามร่างกาย แสดงว่ามะเร็งอยู่ในระยะเจริญเติบโต5

รังสีรักษา
การใช้รังสีพลังงานสูงในการฆ่าเซลล์มะเร็งและทำให้เนื้องอกยุบลง อีกชื่อเรียกว่ารังสีบำบัด5

การกลับมาเป็นใหม่
เมื่อกลับมาเป็นมะเร็งหลังจากผ่านไปสักระยะหนึ่งซึ่งเป็นช่วงที่ไม่สามารถตรวจจับมะเร็งได้ ในกรณีนี้ มะเร็งจะกลับมาใหม่หลังเสร็จสิ้นการรักษาระยะแรกเป็นเดือนหรือปี มะเร็งอาจกลับมาเกิดใหม่ที่ตำแหน่งเดิมหรือตำแหน่งอื่นในร่างกาย5

อาการกำเริบ
เมื่อมะเร็งกลับมาใหม่หลังมีอาการดีขึ้นมาสักระยะ5

ระยะทุเลา
การที่เนื้องอกยุบตัวจะบ่งชี้ถึงระยะทุเลาบางส่วน หากเนื้องอกยุบตัวลงจนกระทั่งเครื่องไม่สามารถตรวจจับและสแกนค้นหาได้ แสดงว่าร่างกายอยู่ในระยะทุเลาอย่างสมบูรณ์5

มะเร็งเต้านมขั้นที่สอง
อีกชื่อของมะเร็งเต้านมระยะแพร่กระจาย1,5.

มะเร็งเต้านมระยะที่ 3
มะเร็งที่แพร่กระจายจากเต้านมและต่อมน้ำเหลืองไปยังบริเวณใกล้เคียงที่อยู่ติดกัน แต่ยังไม่ไปถึงอวัยวะที่อยู่ไกล อีกชื่อเรียกกันว่ามะเร็งเต้านมระยะลุกลามเฉพาะที่4,5

มะเร็งเต้านมระยะที่ 4
มะเร็งเต้านมระยะที่ 4 เป็นมะเร็งเต้านมระยะที่ร้ายแรง ซึ่งเป็นช่วงที่มีการแพร่กระจายเซลล์มะเร็ง1,5

ระยะ
ระยะของมะเร็ง (1-4) ถูกใช้เพื่ออธิบายระดับการแพร่กระจายในร่างกาย5

การบำบัดด้วยยาแบบตรงจุด
การรักษาที่เจาะจงคุณลักษณะพิเศษของเซลล์มะเร็งเพื่อป้องกันไม่ให้มะเร็งเจริญเติบโตและแบ่งตัว3,5

อัลตราซาวด์
การสแกนที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงในการถ่ายภาพภายในร่างกาย5

รังสีเอ็กซ์เรย์
รังสีประเภทหนึ่งที่ใช้สำหรับถ่ายภาพหรือรังสีรักษา แมมโมแกรมจะใช้รังสีเอ็กซ์เรย์ในปริมาณต่ำ5

แหล่งอ้างอิง

  1. National Breast Cancer Foundation Australia (2019). Stage 4- Metastatic Breast Cancer. Retrieved from https://nbcf.org.au/about-national-breast-cancer-foundation/about-breast-cancer/stages-types-treatment-breast-cancer/stage-4-metastatic-breast-cancer Accessed February 12, 2019.
  2. Australian Government Cancer Australia (September 2017) Locally Advanced Breast Cancer. Retrieved from https://breast-cancer.canceraustralia.gov.au/types/locally-advanced-breast-cancer Accessed February 12, 2019.
  3. Breast Cancer Network Australia. Retrieved from https://www.bcna.org.au/understanding-breast-cancer/glossary-of-breast-cancer-terms. Accessed February 11, 2019.
  4. Australian Government Cancer Australia (September 2017) Stages of Breast Cancer. Retrieved from https://breast-cancer.canceraustralia.gov.au/diagnosis/stages-breast-cancer Accessed February 12, 2019.
  5. National Cancer Institute (2019). Dictionary of Cancer Terms. Retrieved from https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms Accessed February 11, 2019.
  6. Cadoo, KA., Gucap, A. & Traina, T A. (2014) Palbociclib: an evidence-based review of its potential in the treatment of breast cancer. Breast Cancer (Dove Med Press) 6:123-133. DOI: 10.2147/BCTT.S46725
  7. IBRANCE Highlights/Full Prescribing Information. September 2018. Pfizer Labs, Pfizer Inc.